لیختنشتاین

بەخێربێن بۆ لیختنشتاین

لیختنشتاین وڵاتێکی بچووکی سەرنجڕاکێشە کە دەکەوێتە ناوەڕاستی کیشوەری ئەوروپا و دراوسێی هەردوو وڵاتی نەمسا و سویسرایە. ئەم وڵاتە مێژوویەکی سەرنجڕاکێشی هەیە، کە ڕەنگدانەوەی هەڵکەوتەی جوگرافییەکەیتی. شایەنی باسە ناوی لیختنشتاین دەگەڕێتەوە بۆ خێزانی لیختنشتاین، کە دەستیان بەسەر ئەم ناوچەیەدا گرت و ناوی خێزانەکەیان بەم ناوچەیە بەخشی. هەرچەندە ئەم وڵاتە بە بەراورد بە وڵاتەکانی دراوسێی خاوەن ڕووبەرێکی بچووکە، بەڵام ئەمە پێناسەی مێژوو و هەوڵەکانی خەڵکی ئەم وڵاتە ناکات لە پێناو خۆشگوزەرانی و ئازادی. یەکەم هەوڵیان بۆ بەرەو سەربەخۆبوون لە ساڵی 1719دا بوو، کە توانیان وەک وڵاتێک سەربەخۆبوونی خۆیان ڕابگەیێنن، بەڵام تەمەنی ئەم حوکمڕانیە کورت بوو، بە هۆی ئەوەی کە دواتر لەلایەن هەردوو دەسەڵاتی فەڕەنسیەکان و ڕووسیەکان داگیرکرانەوە. بەڵام لە ساڵی 1866دا لیختنشتاین توانی بەتەواوی سەربەخۆبوونی خۆی بەدەست بهێنێتەوە و لە ئەو کاتەوە ئەم وڵاتە بووە بە یەکێک لە جوانترین شوێنە گەشتیاریەکان لە ئەوروپادا.

بەڵام ئەوەی لیختنشتاین لە وڵاتەکانی دیکە جیادەکاتەوە ئەوەیە کە زیاتر بە کەرتە داراییە بەهێزەکەی ناسراوە و یەکێکە لە لەبارترین وڵاتەکانی جیهان بۆ کاری بازرگانی و سەرمایەدارەکان، ئەمەش هۆکارەکەی دەگەڕێتەوە بۆ یاسا گونجاوەکانی بۆ باج و تایبەتمەندی تاک. جگە لەوەش، لیختنشتاین یەکێکە لە ئەو وڵاتانەی کە هیچ قەرزێکی نەتەوەیی نییە و ڕێژەی بێکاری تێیدا لە ئاستێکی نزمدایە. هەروەها ئەم وڵاتە زۆر بەناوبانگە بۆ سروشتە ناوازەکەی و یارییەکانی تایبەت بە وەرزی زستان.

پایتەختی وڵاتی لیختنشتاین شاری ڤادوزە، ئەم شارە لە ساڵی 1719 بە شێوەیەکی فەرمی وەک پایتەختی ئەم وڵاتە دانرا و ئێستاش ماڵی زیاتر لە 5.7 هەزار دانیشتوانە. ڤادوز زیاتر بە سروشتە خەیاڵیەکەی و کلتوورە دەوڵەمەندەکەی ناسراوە و هەروەها خاوەنی کۆمەڵێک جێگەی ناوازەیە کە ڕەنگدانەوەی مێژوو و کلتوورەکەیەتی، وەک Liechtenstein National Museum. ئەم مۆزەخانەیە باشترین شوێنە ئەگەر دەتەوێت تێگەیشتنێکی باشترت هەبێت دەربارەی مێژووی لیختنشتاین. لە دوای ئەم مۆزەخانەیە، دەبێت سەردانی Vaduz Castle بکەیت. ئەم کۆشکە ماڵی خێزانی شاهانەی لیختنشتاینە و یەکێکە لە سەرنجڕاکێشترین شوێنەکانی شاری ڤادوز. لە ئەم قەڵایەوە دەتوانی سەیری دیمەنێکی زۆر خەیاڵی ئەم شارە جوانە بکەیت. بەڵام ئەگەر ئارەزوو دەکەیت زیاتر تێکەڵی ژیانی ڕۆژانەی خەڵکی لیختنشتاین ببیت و شارەزایی کلتوورەکەیان ببیت، ئەوە پێویستە سەردانی City Center بکەیت. City Center یەکێکە لە باشترین جێگەکان کە تێیدا دەتوانی بازاڕی بکەیت و سەردانی چەندین ڕێستۆرانتی ناوازە بکەیت.

بێگومان لە کاتی گەشت کردنت بۆ وڵاتی لیختنشتاین نابێت ئەم خواردنە ناوازانە تاقی نەکەیتەوە، وەک Kasknopfle، کە پێکهاتووە لە دەمپڵینگی بچووک بە پیاز و پەنیر و بە خواردنی نەتەوەیی ئەم وڵاتە دادەنرێت. پاشان پێویستە Ribel تاقی بکەیتەوە، کە نانی بەیانی لیختنشتانیەکانە و پێکهاتووە لە ژەمێک کە لە گەنمەشامی پێکهاتووە لەگەڵ گەنمی کوڵاو لەناو شیر. Rosti کە خواردنێکی بەناوبانگی دیکەی لیختنشتاینە کە لە پەتاتەی وردکراو دروست دەکرێت و پاشان سوور دەکرێتەوە. بێگومان دەتوانیت ڕۆژەکەت بە پاسکیل لێخوڕین یان شاخەوانی یان خلیسکێنەی سەر بەفر کۆتایی پێبهێنیت، چونکە ئەم شارە چەندین چالاکی نایابی بۆ گەشتیاران ئامادەکردووە.

ئایا دەزانی؟

• لیختنشتاین شەشەم بچووکترین دەوڵەتی جیهانە لە ڕووی ڕووبەرەوە.
• ئەم وڵاتە خاوەن کەمترین رێژەی تاوانە لە جیهاندا.
• لیختنشتاین شوێنێکی بەناوبانگە بۆ فیلم و وێنەگرتن.
• لیختنشتاین یەکێکە لە دەوڵەمەندترین وڵاتەکانی جیهان.